محمد ثقفی تهرانی

میرزا محمد ثقفی تهرانی (۱۳۱۳-۱۴۰۶ ق) از فقیهان و مفسران معاصر شیعه و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود. وی پدر همسر امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهور اسلامی است. از جمله آثار مهم وی می توان به «روان جاوید در تفسیر قرآن مجید» اشاره کرد.

ولادت و خاندان

میرزا محمد ثقفی تهرانی در سال ۱۳۱۳ هجری قمری در تهران به دنیا آمد. پدر ایشان مرحوم‌ میرزا ابوالفضل کلانتر نوری تهرانی‌ صاحب کتاب «شفاء الصدور فی شرح زیارت‌ العاشور» فرزند میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی (۱۲۹۲-۱۲۳۶ ق) است.

خدیجه ثقفی، از دختران محمد ثقفی تهرانی، همسر امام خمینی است.

تحصیلات و استادان

میرزا محمد ثقفی مقدمات علوم را در خدمت استادانی چون: آقا میرزا کوچک و شیخ آقا بزرگ اخوان ساوجیان فراگرفت. در سال ۱۳۴۱ ق. رهسپار قم شد.

او در مدت هفت سالی که در قم بود، یک دوره کامل معقول و منقول از سید ابوالحسن رفیعی قزوینی آموخت و سپس به مجلس درس شیخ عبدالکریم حایری یزدی پیوست و دو دوره خارج اصول و عمده مباحث فقهی را در مکتب ایشان تحصیل نمود. و چندی نیز از مباحث شیخ محمدرضا اصفهانی مسجدشاهی بهره مند شد.

وی از دو استادش، حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی و سید ابوالحسن رفیعی، اجازه روایت و اجتهاد داشت و بعد از گرفتن اجتهاد به تهران بازگشت.

آثار و تألیفات

آیت الله ثقفى به تألیف و تحقیق نیز مبادرت نمود و آثارى چند در مباحث حکمت، فقه، اصول و تفسیر بر جاى نهاد. ایشان همچنین کتابخانه شخصی خود را به مدرسه سپهسالار اهدا نمودند. مرحوم ثقفی در شعر عربی و پارسی نیز ید طولایی داشته ‌و در انواع شعر: قصیده، غزل، رباعی، دوبیتی، آثاری بس دلنشین و زیبا دارند. از جمله آثار اوست:

• «غررالعوائد» در حواشی بر «دررالفوائد» آیت الله حایری؛
• حواشی بر «تقریرات منظومه سبزواری» استادش سید ابوالحسن رفیعی؛
• روان جاوید در تفسیر قرآن مجید؛
• حاشیه بر «مکاسب» شیخ مرتضى انصارى؛
• حاشیه بر «کفایة الاصول» آخوند خراسانى؛
• کتاب نکاح، حاوى تقریر مباحث آیت الله حائرى؛
• حاشیه بر «سیوطى» (یک دوره کامل)؛
• حاشیه بر «ترجمه و شرح کشف المراد» علامه حلی، تألیف علامه شعرانى؛
• حاشیه بر کتاب «راه سعادت» (در اثبات نبوت خاتم الانبیا و حقانیت دین اسلام)، تألیف علامه شعرانى؛
• دیوان اشعار.

وفات

مرحوم آیت الله ثقفى تهرانی، سرانجام پس از عمرى مجاهدت فرهنگى با برجاى نهادن آثار علمى نفیس و نیز تربیت طلابى فاضل، در ۱۸ مرداد ۱۳۶۴ مطابق (۱۴۰۶ هـ.ق) دار فانى را وداع گفت و به سراى جاوید شتافت. پیکر پاکش بر حسب وصیّت، بعد از تشییع جنازه باشکوه در تهران، به مشهد مقدس انتقال داده شد و در جوار بارگاه حضرت على بن موسى الرضا(علیه السلام) دفن گردید. هرچند به گفته برخی، پیکر ایشان در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) به خاک سپرده شد.‏‏

منابع

• "به یاد عالم بارع آیت الله میرزا محمد ثقفی تهرانی".کیهان فرهنگی شماره ۱۷، (مرداد ۱۳۶۴).
• گلشن ابرار، ج۴، مدخل "میرزا محمد ثقفی تهرانی" از غلامرضا گلی زواره، شهریور ۱۳۹۱.
• پرتال امام خمینی.

آرشیو عکس و تصویر

• کتاب روان جاوید - یکی از آثار محمد ثقفی تهرانی